Ο «Κόκκινος Καπνός» είναι το πρώτο βιβλίο της σύγχρονης Αργεντίνας, Πέρλα Σουές που μεταφράζεται στα ελληνικά και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις – γνωστές για την συμπαθειά τους στην λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής – εκδόσεις Opera, σε μετάφραση του ικανότατου Αχιλλέα Κυριακίδη.
Βρισκόμαστε στα 1945 στο Λος Αρίμπος. Ο Όσκαρ Κέλερ βρίσκεται στο μπαρ του χωριού, όταν μαθαίνει πως ο αδερφός του Τόμας, έχει βγει από τη φυλακή και έρχεται να τον συναντήσει. Όταν τα δύο αδέρφια θα βρεθούν μαζί στον δρόμο, ο Τόμας προσπαθεί να πείσει τον Όσκαρ ότι δεν σκότωσε τον γιο του Ούνγκαρ.
Το επεισόδιο αυτό είναι η αφορμή για να καταδυθούμε στην ιστορία της οικογένειας Κέλερ, η οποία θα μας πάει πίσω στο γύρισμα του 20ου. Ο Βίλχελμ και η Ούτε Κέλερ μετανάστευσαν από το Σάρατοφ της Ρωσίας στη Λατινική Αμερική, σίγουροι ότι ο Θεός του είχε στείλει στην άλλη άκρη του κόσμου, σε έναν τόπο όπου δεν θα πεινούσαν και θα ζούσαν αξιοπρεπή ζωή.
Έχουν μεγάλη διαφορά ηλικίας (η Ούτε τον φωνάζει «πατερούλη») και η αδυναμία της να φέρει στον κόσμο παιδιά, κάνει τον Βίλχελμ βίαιο. Αυτό θα αλλάξει, οταν επιτέλους έρθουν στον κόσμο τα δύο παιδιά τους, ο Όσκαρ και ο Τόμας. Ο πρώτος, ασθματικός και αδύναμος, δεν είναι σε θέση να βοηθήσει τον πατέρα στην επιχείρηση κάρβουνου, κάτι που ευχαρίστως αναλαμβάνει ο μικρός Τόμας, ο οποίος σταδιακά θα αναλάβει και θα επεκτείνει τις δουλειές.
Ο Όσκαρ, πάντα στη σκιά του μικρού του αδερφού, θα παντρευτεί την πρώην κοπέλα του Τόμας (η οποία δεν τον ξέχασε ποτέ). Ο γιος τους Ούνγκαρ, παρά την απαγόρευη του πατέρα του, πηγαίνει στο καρβουναριό του θείου του, όπου κάποια στιγμή, από ατυχία θα βρει άσχημο θάνατο. Αν και ο Τόμας δεν βρισκόταν καν στον χώρο του καρβουναριού, οι εργάτες του θα του ρίξουν την ευθύνη ως αντίποινο για τους μικρούς μισθούς του, καταστρέφοντας του τη ζωή.
Ο «Κόκκινος καπνός» είναι ένα έργο ωριμότητας της Σουές, γραμμένο σε ηλικία 65 ετών. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί μια λιτή γραφή που σε συνδυασμό με τη μικρή έκταση του κειμένου, κάνουν τον «Κόκκινο Καπνό» να σχεδόν θυμίζει σενάριο, πάνω στο οποίο ο αναγνώστης (ως άλλος σκηνοθέτης) θα προσθέσει με τη φαντασία του τα ευκόλως εννοούμενα.
Οι χαρακτήρες της μοιάζουν με γλυπτά: είναι προϊόντα της σκληρής γης και της φτώχιας τους. Όσο και αν παλεύουν, δεν μπορούν να ξεφύγουν από αυτήν. Ακόμα και στην άκρη της γης, όπου προσπάθησαν να κάνουν μια νέα αρχή.
Η ευφυϊα της Σουές είναι ότι μας προσφέρει ένα κείμενο που διαβάζεται ως μεστό αστυνομικό, αλλά και ως απέριττη εξιστόρηση του μεγάλου μεταναστευτικού ρεύματος από την Ευρώπη στον Νέο Κόσμο.
