Υπάρχει αυτό το ανέκδοτο για τους οικονομολόγους που λέει ότι γνωρίζουν 365 τρόπους για να κάνουν φοβερό σεξ, αλλά δυστυχώς δεν έχουν φιλενάδα. Το έχουμε θυμηθεί πολλές φορές αυτά τα χρόνια της Κρίσης που σταδιακά οι οικονομολόγοι εξελίχθηκαν στους νέους ροκ σταρ. Και σε κάποιες περιπτώσεις, όπως σε εκείνη του Γιάνη Βαρουφάκη, κλήθηκαν να μετατρέψουν τη θεωρία σε πράξη και να αναμετρηθούν με το επιπλέον κόστος που έχουν οι ισορροπίες της άσκησης πολιτικής σε σχέση με την άνεση της παρεμβατικής αρθρογραφίας. Όμως, την Παρασκευή το απόγευμα στο Μέγαρο Μουσικής (και το Σάββατο στη συνέντευξη τύπου στη Μεγάλη Βρεταννία, αλλά και στις κατοπινές συναντήσεις του με τον Πρωθυπουργό και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας), ο Πολ Κρούγκμαν, βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομίας το 2008 –τι ειρωνεία- τη χρονιά που άρχισαν να καταρρέουν όλα, δε χρειάστηκε να αποπλανήσει κανέναν.
Ουρές στην είσοδο του Μεγάρου για ένα πολυπόθητο δελτίο εισόδου
Πολυκοσμία κι εκτός αίθουσας που ήταν στημένη η γιγαντοοθόνη για όσους δεν εξασφάλισαν “μαγικό χαρτάκι” (ποτέ δεν πιστεύαμε ότι θα χρησιμοποιούσαμε αυτή τη φράση για διάλεξη οικονομολόγου)
Το κοινό που γέμισε ασφυκτικά το Μέγαρο τον υποδέχθηκε ήδη σαγηνεμένο, ενώ ακόμα και οι πολιτικοί άρχοντες έσπευσαν να τον υποδεχθούν με τιμές ενός αξιόπιστου συμμάχου, την ώρα που η κυβέρνηση και η χώρα βάλλεται πανταχώθεν. Αυτή η μεσσιανική υποδοχή ίσως κρύβει μια μικρή δόση επαρχιωτισμού, αλλά από την άλλη δείχνει την ανάγκη να ενώσουμε τις φωνές μας με κάποιον που επιμένει, χωρίς να σηκώνει κουβέντα, ότι η Ελλάδας είναι μέρος/σύμπτωμα του προβλήματος και όχι αιτία του. Κι έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται.
Υπουργοί, τραπεζίτες κι εκπρόσωποι του ελληνικού power game, οι οποίοι είδαν τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να κλέβει την παράσταση με το ακούσιο swag της εμφάνισής του με μαύρα γυαλιά λόγω του πρόσφατου μικροτραυματισμού του.
Ας γυρίσουμε όμως στο Μέγαρο. Ο συντονιστής της συζήτησης, Παύλος Τσίμας, θεώρησε περιττό να κάνει συστάσεις και απλά ανέφερε ότι την τελευταία φορά που θυμόταν την αίθουσα τόσο γεμάτη «πάνω στην σκηνή βρισκόταν ο Γούντι Άλεν κι ένα κλαρινέτο». Οι μικρότερες ηλικίες έμειναν έξω από την αίθουσα «Χρήστος Λαμπράκης» παρακολουθώντας την ομιλία από μεγάλη οθόνη, ενώ εντός η ανθρωπογεωγραφία του κοινού δε διέφερε και πολύ από κάποιο πολιτιστικό γεγονός: βαριά κοστούμια και δυναμικά ταγιέρ που αντιλαμβάνονται το «φιλελευθερισμό» σε ένα σοσιαλδημοκρατικό και όχι θατσερικό πλαίσιο, απόφοιτοι καλών σχολείων με καλοσιδερωμένα πουκάμισα να ξεπροβάλλουν μέσα από ανοιξιάτικα λεπτά πουλόβερ, φετιχιστές του φιλελληνισμού που τον αναγνωρίζουν στον ομιλητή και έσπευσαν με αποθεωτική διάθεση, προφανώς συνάδελφοι και ακαδημαϊκοί, φαντάζομαι και κάποιοι fans των Arcade Fire που γνώρισαν τον αμερικάνο οικονομολόγο μέσα από την κοινή τους αγάπη για την καναδέζικη μπάντα. Το σκηνικό φυσικά άλλαζε στις πρώτες σειρές. Υπουργοί, τραπεζίτες κι εκπρόσωποι του ελληνικού power game, οι οποίοι είδαν τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη να κλέβει την παράσταση με το ακούσιο swag της εμφάνισής του με μαύρα γυαλιά λόγω του πρόσφατου μικροτραυματισμού στην Ηλεία κατά τη διάρκεια των πασχαλινών του διακοπών.
Thug Life
(ο Κώστας Σημίτης σε φωτό instant classic, δίπλα του Τέρενς Κουίκ και Δημήτρης Στρατούλης)
Κι αν ο Κώστας Σημίτης κατάφερε να κλέψει λίγη από τη δόξα του Κρούγκμαν (και να γίνει meme στο ίντερνετ όπως θα έχετε διαπιστώσει τα τελευταία 24ωρα), σίγουρα θα είχε ενδιαφέρον να μαθαίναμε και την άποψή του για όσα ελέχθησαν από το βήμα των ομιλητών. Εκεί που πρώτα ο Γεράσιμος Αρσένης, ως πρόεδρος του Ινστιτούτου Ερευνών & Πολιτικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη και τη Διακυβέρνηση (ΙΝΕΡΠΟΣΤ) που κάλεσε τον Κρούγκμαν στην Αθήνα (εκείνος ανταποκρίθηκε αφιλοκερδώς), αλλά και ο ίδιος ο υψηλός προσκεκλημένος, επιτέθηκαν χωρίς έλεος στο ευρώ, κριτικάροντας την αρχιτεκτονική του και αμφισβητώντας την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που υποτίθεται θα συνεπαγόταν. «Στην Ευρώπη δεν υπάρχει Ουάσινγκτον», επανέλαβε για άλλη μια φορά ο Κρούγκμαν, διατυπώνοντας την κλασική απορία των άρθρων του «πώς είναι δυνατόν να θέλετε να έχετε κοινό νόμισμα στην Ευρώπη, χωρίς να έχετε κεντρική κυβέρνηση;».
«Ας μην μπαίνατε εξ’ αρχής, ας βγαίνατε το 2010-11 όσο ήταν ακόμα νωρίς, αλλά θα είναι κόλαση αν εγκαταλείψετε τώρα το ευρώ»
Ο Γεράσιμος Αρσένης στο βήμα των ομιλητών, πολύ σκληρός απέναντι στο ευρώ
Στον σύντομο χαιρετισμό του ο Γεράσιμος Αρσένης καλωσόρισε τον Κρούγκμαν λέγοντας «είσαι φίλος μας, μας συγκινείς έτσι όπως αντιστέκεσαι χρόνια στην ιδεολογία της αποκλειστικής ευθύνης της εθνικής πολιτικής μας». Και μίλησε σκληρά για την Ευρώπη αντιπαραθέτοντας την κληρονομιά του Γκαίτε και του Μπετόβεν με «το βαρύ χέρι του γερμανού τραπεζίτη», καταδικάζοντας το «scapegoating που πέρασαν οι ελλειμματικές χώρες» από τους φανατικούς τεχνοκράτες, πριν εισέλθουν στο «πουργκατόριο» του δημοσιονομικού ελέγχου. Η ζωή, και η πολιτική φυσικά, καμιά φορά είναι αμείλικτη. Ο κάποτε υπουργός Παιδείας που πέρασε μαζί με τον Κώστα Σημίτη την κόλαση των μαθητικών κινητοποιήσεων του ’98-99, χαρακτήρισε το ευρώ «πουργκατόριο» μπροστά στον τότε πολιτικό του προϊστάμενο που μας έβαλε στο ενιαίο νόμισμα.
They see me rollin’, they hatin’
(…θα μπορούσε να απαντήσει -ασορτί με το γυαλί- στην έμμεση κριτική που δέχθηκε, ακόμα κι από τον παλιό υπουργό του)
Δείτε επίσης τη βίντεο συνέντευξη του Πολ Μέισον στην κάμερα της Popaganda.
Νομίζω, ονομάζουμε λίγο καταχρηστικά «φιλέλληνα» τον Πολ Κρούγκμαν. Φυσικά ενδιαφέρεται για το ελληνικό ζήτημα, σαφώς καταγράφει στο συμπαραστεκόμενος τις ολέθριες συνέπειες της ευρωπαϊκής πολιτικής πάνω στο ελληνικό ζήτημα, αλλά π.χ. αν τον συγκρίνουμε με τον έτερο «φίλο μας» στα διεθνή media και συνονόματό του, Πολ Μέισον, μιλάει με λιγότερο συναίσθημα και ιδεολογική τοποθέτηση, προβάλλοντας τον ορθολογισμό της επιστημοσύνης του. Ο Κρούγκμαν προφανώς αισθάνεται την άγρια δικαίωση των θέσεων του, στις οποίες «επέμενε ακόμα και όταν αντιδημοφιλείς ασκώντας κριτική στο κυρίαρχο δόγμα και πριν το 2008» όπως σημείωσε ένας άλλος Πολ –ο Τσίμας- και τις είδε να επαληθεύονται, τουλάχιστον μερικώς, μετά την πτώση της Lehman Brothers. Δεν είμαι ο ειδικότερος για να το κρίνω, όμως αυτό που καταλαβαίνω είναι ότι τον ενδιαφέρει να κατακεραυνώσει τα ευρωπαϊκά οικονομικά ταμπού που δυσχεραίνουν αντί να διευκολύνουν μια ήδη δύσκολη κατάσταση. Αυτή είναι άλλωστε η μόνιμη επωδός στο δημοφιλέστατο μπλογκ του στους NY Times.
«Το χρέος μεγαλώνει γιατί καταποντίζεται το ΑΕΠ», είναι η δική του κριτική στο φετίχ της λιτότητας. Διατυπωμένο σε μόνο 7 λέξεις. Χωρίς μέχρι τώρα να έχει λάβει μια ικανοποιητική τεχνική απάντηση εκτός από ηθικοπλαστικών κλισέ περί ελληνικής απειθαρχίας, διαφθοράς και παρασιτισμού.
Σαν ομιλητής δεν είναι flashy, εκρηκτικός, ξεσηκωτικός ή τουλάχιστον δεν ήταν έτσι στην Αθήνα. Είναι φανερό ότι προτιμά τον γραπτό λόγο, μιλάει άλλωστε τόσο πυκνά όσο γράφει κάτι που καταλάβαμε στα ακουστικά μας από το αγκομαχητό της μεταφράστριας να προφτάσει να μετάφερε όλα όσα έλεγε (καταφέρνοντάς τα πολύ καλά πάντως). Σίγουρα αν κάποιος τον παρακολουθεί στενά (ή αν έχει διαβάσει αυτό το άρθρο), δεν έγινε σοφότερος ούτε από την ομιλία του στο Μέγαρο ούτε από τις πανομοιότυπες απαντήσεις που έδωσε την επόμενη μέρα στη συνέντευξη τύπου.
Το πάνελ…
… και ο Πολ Κρούγκμαν στο βήμα
«Το ευρώ δεν ετοιμάστηκε σωστά. Το ενιαίο νόμισμα χρειάζεται μεγαλύτερη, πιο βαθειά ολοκλήρωση π.χ. στο τραπεζικό σύστημα», πυροβόλησε από την αρχή, λέγοντας όμως ότι «δεν έχουμε τη δυνατότητα να το καταργήσουμε και πρέπει να δούμε εμπρός». Δε φοβήθηκε να πάρει θέση σχετικά με το πώς βλέπει το νομισματικό μέλλον της Ελλάδας. «Ας μην μπαίνατε εξ’ αρχής, ας βγαίνατε το 2010-11 όσο ήταν ακόμα νωρίς, αλλά θα είναι κόλαση αν εγκαταλείψετε τώρα το ευρώ», ήταν η σύνοψη όσων είπε κάθε φορά που ζητήθηκε η συμβουλή του εξηγώντας ότι το bank run και το επακόλουθο νομικό μπλέξιμο της επαναφοράς στο εθνικό νόμισμα θα ήταν πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Προσθέτοντας ότι «ναι, η Ευρώπη θα είχε πρόβλημα αν αποχωρούσε η Ελλάδα – ίσως όχι τόσο μεγάλο όσο το 2011, αλλά σίγουρα πρόβλημα». Αναρωτήθηκε κι αυτός «αν άξιζαν τον κόπο οι θυσίες σας» παρότι όπως είπε «έχει διανυθεί μεγάλο μέρος το δρόμου», χαρακτηρίζοντας τη δημοσιονομική προσαρμογή «εξ’ ολοκλήρου μονομερή και αποτυχημένη σε απίστευτα επίπεδα». Προσπάθησε παρολ’ αυτά να μας αποτρέψει από το να βλέπουμε παντού εχθρούς. «Σε ειλικρινείς συζητήσεις ακόμα και κεντρικοί τραπεζίτες εκφράζουν τη συμπάθειά τους, ο Μάριο Ντράγκι δεν είναι εχθρός σας», είπε και πέταξε ήσυχα το καρφάκι του. «Το πρόβλημα είναι ότι οι αρχιτέκτονες της λιτότητας δεν έχουν διδαχθεί τίποτα π.χ. ο Σόιμπλε» – ομολογώ ότι εκείνη την στιγμή γύρισα τα μάτια μου σε διάφορες γωνιές της αίθουσας και είναι δύσκολο να περιγράψω την αντίδραση των ακροατών με κάτι πιο σοφιστικέ από ένα σκέτο «Πες τα Μεγάλε».
Ο πρώην εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ, Παναγιώτης Ρουμελιώτης
«Μάλλον ούτε οι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι γνωρίζουν τι γίνεται αυτήν την στιγμή»
Τι μου έκανε περισσότερη εντύπωση; Ότι ο Κρούγκμαν δεν αναφέρεται στο ελληνικό ζήτημα συναισθηματικά, ακυρώνοντας όσους θα μπορούσαν να πιπιλίσουν τη γνωστή καραμέλα και να πουν ότι λαϊκίζει. Όταν τον ακούς να λέει ότι «το χρέος αντιμετωπίστηκε λαμβάνοντας ηθικές διαστάσεις» και να αμφισβητεί π.χ. την τεχνοκρατική πληρότητα του προϋπολογισμού, λέγοντας ότι «η βόρεια Ευρώπη δεν έχει ανάγκη το χρήμα της Ελλάδας», δεν μπορείς παρά να μην αμφισβητείς με τη σειρά το ηγεμονικό μοντέλο που κατοχύρωσε τα στερεότυπα περί τεμπέληδων εδώ και 5 χρόνια χωρίς να ελέγχεται από πουθενά. «Το χρέος μεγαλώνει γιατί καταποντίζεται το ΑΕΠ», είναι η δική του κριτική στο φετίχ της λιτότητας. Διατυπωμένο σε μόνο 7 λέξεις. Χωρίς μέχρι τώρα να έχει λάβει μια ικανοποιητική τεχνική απάντηση εκτός από ηθικοπλαστικών κλισέ περί ελληνικής απειθαρχίας, διαφθοράς και παρασιτισμού.
Διαβάστε ακόμα τη συνέντευξη του Πάυλου Τσίμα στον Παναγιώτη Μένεγο.
Απαντώντας σε ερωτήσεις, πού παραδόξως ήταν όντως «ερωτήσεις και όχι δηλώσεις» όπως ζήτησε ο Παύλος Τσίμας (εκτός από τον κύριο που αφού μας ενημέρωσε για το ονοματεπώνυμό του, είπε ότι τον απογοήτευσε η ομιλία κι άρχισε να εξηγεί πριν τον διακόψει η καθολική αποδοκιμασία και ο συντονιστής), ο Κρούγκμαν σημείωσε έναν ακόμα ευρωπαϊκό φετιχισμό, τις διαρθρωτικές αλλαγές. «Οι πάντες τις χρειάζονται, όλοι τις επικαλούνται, αλλά αν τους ζητήσεις να τις βάλουν σε μια προτεραιότητα προκειμένου να υπάρχουν άμεσα αποτελέσματα κανένας δεν το κάνει». Ούτε κι ο ίδιος, όταν ρωτήθηκε σχετικά. Τι μέλλει γενέσθαι; «Πρέπει να υπάρξει χώρος για μια συμφωνία. Εγώ θα έλεγα ναι σε έναν έντιμο συμβιβασμό. Έντιμος συμβιβασμός είναι όμως ο λογικός συμβιβασμός. Και η απαίτηση π.χ. για τριπλασιασμό των πλεονασμάτων δεν είναι λογική», ήταν η πρόβλεψη/ευχή/νουθεσία για να κλείσει με κάτι που σχεδόν υποπτευόμαστε όλοι, αλλά το ακούσαμε επιτέλους από αξιόπιστα χείλη «μάλλον ούτε οι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι γνωρίζουν τι γίνεται αυτήν την στιγμή».
“Βάλε λίγο πλάτη ακόμα”
(έτσι μπράβο)
Μετά από μιάμιση ώρα «ερωτευμένοι με τον Κρούγκμαν» παραδοθήκαμε στο ανοιξιάτικο φως που βάσταγε ακόμα, ενώ τα πηγαδάκια στην είσοδο του Μεγάρου αξιολογούσαν όσα συνέβαιναν και υπουργοί όπως οι Νίκος Ξυδάκης και Γιώργος Σταθάκης αποχωρούσαν με τη σειρά τους για να συναντήσουν τα όχι και τόσα πολλά φωτογραφικά φλας. Ο Κρούγκμαν επανέλαβε περίπου τα ίδια το επόμενο πρωινό στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων που έσπευσαν αγουροξυπνημένοι στη συνέντευξη τύπου. Ήρθε, κέρδισε κι απήλθε. Αν ήταν όντως ροκ σταρ, θα στοιχηματίζαμε ότι «ως αγαπημένος του ελληνικού κοινού, δε θα αργήσει η ώρα που θα μας επισκεφθεί ξανά»…
Δείτε το βίντεο με όσα είπε ο Πολ Κρούγκμαν στη συνέντευξη τύπου με τους έλληνες δημοσιογράφους
ΥΓ. Ευτυχώς που ξαναήρθε ο άνθρωπος στην Αθήνα και λύθηκαν κάποιες παρεξηγήσεις από την τελευταία του φορά στα μέρη μας…
στην παρακάτω γκάλερι όλο το φωτορεπορτάζ της επίσκεψης Κρούγκμαν
