Ο «πύργος» του Μεταξουργείου
Ποιος δεν έχει θαυμάσει το πανέμορφο νεοκλασικό της οδού Παραμυθιάς κατηφορίζοντας τη Σαλαμίνος, από τον Κεραμεικό προς το Μεταξουργείο; Οι περισσότεροι από εμάς έχουν σταθεί να το κοιτάξουν και ακόμα περισσότεροι έχουν ευχηθεί να ήταν το σπίτι τους ή ένας νέος πολυχώρος πολιτισμού της πόλης. Η εκλεκτικιστική του όψη (ρυθμός του νεοκλασικισμού, που δεικνύουν οι καμπύλες) που το κάνει να μοιάζει με πύργο, μαρτυρά πως κάποτε έζησε μεγαλεία.
Οι καμπύλες του κτιρίου, ενδεικτικό του εκλεκτιστικού ρυθμού
Σήμερα το κτίριο χάρη στη δημιουργική ομάδα Communitism, με ένα σκληρό πυρήνα 14 (στ’ αλήθεια είναι πολλοί περισσότεροι) φιλότεχνων με ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα υποβαθμισμένα κτίρια της πόλης, θα «αναστηθεί» μέσα από μια πρωτότυπη δράση, που επεμβαίνει ομαλά στην ιδιαίτερη γειτονιά του Μεταξουργείου, χωρίς να ταράσσει την αισθητική και την κουλτούρα της. Εκπρόσωποι της ομάδας, δύο κορίτσια, η Νατάσσα Δουρίδα και η Τζένη Μάζη, ανέλαβαν να μας ξεναγήσουν στο νεοκλασικό, λίγες μέρες πριν ανοίξει επίσημα της πόρτες του για το κοινό, στις στις 2 και 3 Απριλίου, με ένα πλούσιο πρόγραμμα που περιλαμβάνει εργαστήρια, συζητήσεις, αλλά και ένα μεγάλο πάρτι.
Νατάσα Δουρίδα και Τζένη Μάζη
Οι δύο κοπέλες εξηγούν στην Popaganda τους σκοπούς της ομάδας, μακριά από υπερφίαλα πλάνα, καθώς ο σκοπός είναι η εξέλιξη της δράσης να γίνει βήμα-βήμα και συλλογικά. Ξετυλίγουμε παρέα το κουβάρι της ενδιαφέρουσας ιστορίας του κτίσματος που βρίσκεται Παραμυθίας 15 & Σαλαμίνος 57. Στο Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. είναι καταχωρημένο ως κτίσμα του 1900, αλλά οι πληροφορίες της γειτονιάς, όπως και ο ρυθμός του, το τοποθετούν γύρω στο 1917. Ανήκε στην οικογένεια Σαρφατή, μια εύπορη οικογένεια Εβραίων γουνεμπόρων, οι οποίοι έφυγαν κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Το 1960 άνοιξε εκεί ένα ξυλουργείο και το ’78 οι σημερινοί του ιδιοκτήτες αγόρασαν την επιχείρηση και χρησιμοποίησαν το νεοκλασικό κτίριο, για αποθηκευτικούς χώρους. Στη συνέχεια αγόρασαν όλο το κτίριο από τους 17 κληρονόμους της οικογένειας Σαρφατή, που διάσπαρτοι ανά τον κόσμο, αποφάσισαν να το πουλήσουν, μέσω ενός δικηγόρου.
Ο χώρος του ξυλουργείου
Τα μηχανήματα
Σύμφωνα με την Νατάσσα Δουρίδα, η χρήση του χώρου ως αποθήκη ξυλείας, μπορεί να μην ήταν ό,τι καλύτερο για το νεοκλασικό, όμως δεν το κατέστρεψε, αντιθέτως, κατάφερε να το κρατήσει στη ζωή μέχρι σήμερα, καθώς υπήρχε ανθρώπινη επίβλεψη και γίνονταν κάποια βασικά μερεμέτια, έτσι ώστε να μην καταρρεύσει κομμάτι της στέγης και άλλες φθορές. Αυτή την άποψη μού εκφράζει ενώ βρισκόμαστε στην ταράτσα του κτιρίου και μου δείχνει κάποια «γκρεμίδια» που βρίσκονται τριγύρω. Σπίτια που ενώ απ’ έξω φαίνονται κατοικήσιμα, αν τα δεις από ψηλά, θα καταλάβεις ότι μόνο η πρόσοψη παραμένει στη θέση της, ενώ οι στέγες και οι εσωτερικοί τοίχοι έχουν καταρρεύσει. «Μας αρέσουν τα κτίσματα που έχουν μια νοσταλγικότητα, μια άλλη ατμόσφαιρα, αλλά τα αντιμετωπίζουμε σαν σκηνικό. Δε θα είναι όμως για πάντα εκεί να ομορφαίνουν τη βόλτα μας, κάποια στιγμή θα πέσουν. Το Μεταξουργείο έχει πολλά τέτοια, αρκετά για να δίνουν την ατμόσφαιρα της παλιάς Αθήνας, για αυτό και επιλέξαμε την περιοχή και σε αυτή την ατμόσφαιρα, εμείς δε θέλουμε να επέμβουμε».
Η ζωή στο Μεταξουργείο
Η ομάδα του Communitism θέλει την αλληλεπίδραση της γειτονιάς και όχι να περέμβει σε αυτή
Εκεί έρχεται να βασιστεί η ιδέα της ομάδας του Communitism. Με εργαλείο την τέχνη, επιχειρεί να βρει λύσεις εκεί που η πολιτεία αδυνατεί, με την αλληλεπίδραση της τοπικής κοινωνίας με Έλληνες και διεθνείς καλλιτέχνες εντός του κτιρίου, με αισθητό αντίκτυπο σε αυτό αλλά και τη γειτονιά. Απώτερος στόχος με να δημιουργηθεί ένα Διαπολιτισμικό Κέντρο, ένας χώρος όπου τοπική κοινωνία, Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες θα μπορούν να συνυπάρχουν ισότιμα, να συνδημιουργούν και να εκθέτουν τη δουλειά τους. «Η τέχνη είναι η κόλλα μας», θα πουν τα κορίτσια, η κόλλα που θα ενώσει όλες αυτές τις ετερόκλητες κοινωνικές ομάδες, που ζουν, εργάζονται και επισκέπτονται το Μεταξουργείο καθημερινά.
Τα σπίτια που ρημάζουν στο Μεταξουργείο
Η θέα από την ταράτσα του νεοκλασικού
Η ταράτσα που ο ιδιοκτήτης φρόντησε να μονώσει πριν η ομάδα του Communitism αρχίσει τον καθαρισμό του κτιρίου
«Είναι μια αφορμή να δουλέψουμε συλλογικά, να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί, διεκδικώντας τον τρόπο ζωής που θέλουμε, από τον οποίο έχουμε απομακρυνθεί λόγω της κρίσης. Επίσης είναι μια μεγάλη ευκαιρία να ενημερωθούν και να αφυπνιστούν οι ιδιοκτήτες ανάλογων κτιρίων στην περιοχή, να καταλάβουν ότι δεν είναι κακό να παραχωρήσουν σε ομάδες, ακόμα και τσάμπα τα σπίτια, καθώς θα τα σώσουν. Θα βάλουν προσωπική εργασία και αν μετέπειτα βγάζουν και κέρδος από το κτίσμα, τότε μπορεί να γίνει αναδιάταξη της συμφωνίας με τον ιδιοκτήτη. Επίσης, να καταπολεμήσουμε τον φόβο του gentrification. Έχει αρχίσει να γίνεται αυτό στο Μεταξουργείο. Δεν ξέρω αν προλαβαίνουμε να το σταματήσουμε, αλλά αν μιλήσουμε όλοι μεταξύ μας, μπορεί πλέον να έχουμε το προβάδισμα και ό,τι κι αν γίνει στην περιοχή, να γίνει με τους δικούς μας όρους», λένε στην Popaganda η Νατάσσα και η Τζένη για το μήνυμα που θέλουν να περάσουν με τη δράση τους.
Θα νικήσει το gentrification;
Η πρώτη εκδήλωση του Communitism που θα γίνει στις 2-3 Απριλίου, θα αποτελείται από τέσσερα μέρη: εργαστήρια, ανοιχτή συζήτηση, έκθεση και το μεγάλο πάρτι. Η εκδήλωση θα έχει εισαγωγικό χαρακτήρα, ως προς την ιδέα και το ίδιο το κτίριο. Οι συμμετέχοντες των εργαστηρίων τέχνης θα δημιουργήσουν το Σάββατο και την Κυριακή θα εκθέσουν τα έργα τους δίπλα σε έργα νέων καλλιτεχνών. Στην ανοιχτή συζήτηση θα παρουσιαστεί το πρότζεκτ και θα συζητηθούν ζητήματα συντήρησης των κτιρίων πολιτιστικής κληρονομιάς και πώς μπορούμε να συμβάλλουμε σε αυτό όλοι μας: ιδιοκτήτες, κοινότητες και πολιτεία. Το πάρτι και η παρουσίαση των έργων που θα έχουν δημιουργηθεί, θα έχουν στόχο την συγκέντρωση πόρων, ώστε να μπορεί η ομάδα να συνεχίσει στα επόμενα βήματα, με απώτερο σκοπό την πλήρη αποκατάσταση του κτιρίου και τη δημιουργία του Διαπολιτισμικού Κέντρου που οραματίζονται.
H Νατάσα με ένα από τα έργα που θα εκτεθούν στο χώρο
Λεπτομέρειες από τη βεράντα του ημιορόφου
Τα έπιπλα είναι μια προσφορά των Παλιοσυνηθιών
Έπιπλα από τη Φάμπρικα των Παλιοσυνηθιών
Τα έπιπλα που βρίσκονται μέσα στο κτίριο είναι μια προσφορά των Παλαιοσυνηθειών, που διατηρούν άλλωστε και τη «Φάμπρικα», λίγο πιο κάτω από το νεοκλασικό στην οδό Σαλαμίνος. Στατικά, το κτίριο είναι ασφαλές, καθώς διεξήχθη σχετική μελέτη (η Νατάσσα είναι πολιτικός μηχανικός), και ο ιδιοκτήτης του, Γιώργος Μάος, μόνωσε την ταράτσα λίγο πριν ξεκινήσει η ομάδα να μπαίνει μέσα στον χώρο για να τον καθαρίσει. Βγαίνοντας από το κτίριο, στην είσοδο που είναι γεμάτη από γκραφίτι και βιαστικές ταγκιές, τα κορίτσια με προτρέπουν να κοιτάξω ψηλά, στη κάσα της πόρτας. Αριστερά και δεξιά τη στολίζουν δύο αστέρια του Δαυίδ, σύμβολο της πρότερης ζωής του κτίσματος και παρά τις τόσες μεταβολές, το χρόνο και τη φθορά, μένουν εκεί, ανέπαφα.
Τα αστέρια του Δαυίδ, σύμβολο της πρότερης ζωής του κτίσματος
Το πρόγραμμα:
Σάββατο 2/4
13.00-17.00 Εργαστήριο Θεατρικού κλόουν: Νάντια Καβουλάκου, Francisko Brito
13.00-17.00 Εργαστήριο upcycling : Fat cuts (https://fatcutupcycling.wordpress.com/)
14.00-17.30 Εργαστήριο: “Που την είδες την τέχνη;”: Ελευθερία Σωτηροπούλου
23.00 Μουσική : DogUnknown & the Meiners
Κυριακή 3/4
17.30 Εισήγηση: Communitism team
18.30 Εισήγηση: Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία MΟΝUMENTA
21.00 Μουσική: Muth Labben, Loop Vertigo
