Αγάπη μου, τι έχεις εκτυπώσει για να φάμε σήμερα;

Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στο Λονδίνο, επισκέφθηκα το 3D Printshow, μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις στο χώρο της τρισδιάστατης εκτύπωσης  με παράλληλα events και διαλέξεις. Είδα ιδιοις ομμασι τις εξελίξεις στον χώρο του 3D printing, σκίτσαρα τρισδιάστατα σχήματα με το 3Doodler, έκανα 3D scan του εαυτού μου σε λίγα δευτερόλεπτα, αλλά αυτό που με εντυπωσίασε πραγματικά ήταν η γεύση ενός τρισδιάστατα εκτυπωμένου μπισκότου με χαβιάρι φράουλας από το Fab Lab Maastricht σε συνεργασία με το Michelin chef Mateo Blanch! 

Να ένα τρισδιάστατο μπισκότο!

Το Λονδίνο… σε σοκολάτα

Πουρές αρακά σε σπείρα

Το 3D Printing ξεκίνησε να εφαρμόζεται στη γαστρονομία  «εκτυπώνοντας» εργαλεία που βοηθούσαν στη σχηματοποίηση της πρώτης ύλης. Για παράδειγμα πλάστες με ιδιαίτερα μοτίβα, εργαλεία κοπής ζύμης, καλούπια διαμόρφωσης σοκολάτας. Ήταν ένα εύκολο βήμα, γιατί το υλικό κατασκευής των αντικειμένων ήταν το πλαστικό, οπότε και η τεχνική ήταν ήδη διαδεδομένη. Το επόμενο δύσκολο στάδιο ήταν η τρισδιάστατη εκτύπωση της ίδιας της πρώτης ύλης, δηλαδή της ζύμης, της σοκολάτας κλπ.

Εργαλεία κοπής ζύμης και όχι ακριβώς ο πλάστης που έχετε συνηθίσει

Το 2010 ξεκίνησε η έρευνα πάνω στην επέκταση της μεθόδου στο φαγητό, αντικαθιστώντας τις τυπικές κεφαλές των 3D Printers με ειδικές σύριγγες.  Εν έτει 2015 έχουμε φτάσει να εκτυπώνουμε σοκολάτα, μάρσιπαν, ζελέ, ζύμη για μπισκότα, μαρέγκα, χαβιάρι φρούτων, πατέ συκωτιού, μους αρακά κλπ.

Αν είχατε απορία, αυτά είναι τα μάρσιπαν. Μέχρι και το Empire State Building βγαίνει σε τέτοια και τρώγεται.

Η διαδικασία είναι η εξής:

Ο χρήστης δημιουργεί ένα αντικείμενο σε κάποιο πρόγραμμα τρισδιάστατου σχεδιασμού στον υπολογιστή, το οποίο αναλύεται σε ισοπαχή οριζόντια επίπεδα (σε layers). Η πολτοποιημένη πρώτη ύλη μπαίνει στις ειδικές κάψουλες και ο 3D Printer, μέσω διαδοχικής επίστρωσης των layers του τρισδιάστατου μοντέλου κατασκευάζει το επιθυμητό φαγώσιμο αντικείμενο.

“Αναλύεται σε ισοπαχή οριζόντια επίπεδα (σε layers)” – το ξέρουμε ότι δεν το καταλάβατε, γι’ αυτό βάλαμε φωτογραφία

Αυτό που καθορίζει αν μια πρώτη ύλη ενδείκνυται για τρισδιάστατη εκτύπωση είναι η πυκνότητα και η ταχύτητα πήξης της όταν βγαίνει από τη σύριγγα του 3D Printer, όπως επίσης το κατά πόσο αλλοιώνονται τα συστατικά της κατά τη διαδικασία. Παράλληλα με τον πειραματισμό, να σημειωθεί ότι εξελίσσεται και η έρευνα για την υγιεινή και ασφάλεια των ειδικών κεφαλών που χρησιμοποιούνται.

Σύντομα, αν έχουμε 3D Printer στο σπίτι μας, θα μπορούμε να αγοράσουμε από το ίντερνετ ή από το σούπερ μάρκετ κάψουλες πολτού πρώτης ύλης με τον ίδιο τρόπο που σήμερα αγοράζουμε μελάνια για τον εκτυπωτή μας. Αν έχουμε σχεδιαστικές ικανότητες θα εφαρμόζουμε τις δικές μας συνταγές-σχήματα, αν όχι θα κατεβάζουμε μια συνταγή-σχήμα από ιντερνετική πλατφόρμα και θα εκτυπώνουμε το γεύμα μας.

Για παράδειγμα, η ομάδα Bocusini πριν από λίγες μέρες έφτασε το στόχο της χρηματοδότησης που είχε θέσει στο Kickstarter  προκειμένου να εξελίξει την, πολύ προσιτή προς το χρήστη, πλατφόρμα της με πολλές συνταγές και καινούρια υλικά εκτύπωσης. Εκτός από τα ήδη διαμορφωμένα σχήματα, χρησιμοποιεί το Doodle 3D για να δώσει τη δυνατότητα στο χρήστη που θα αγοράσει το 3D Printer της να εκτυπώσει το δικό του σχέδιο. 

Μέσω του 3Doodler στο πιάτο μας…

Το εύλογο ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί να εκτυπώνουμε το φαγητό μας;

Το νόημα του 3D Printing βρίσκεται στην εξατομίκευση (customization). Η χρήση ενός τέτοιου μηχανήματος γίνεται συνήθως με στόχο τη διακόσμηση και τον πειραματισμό σε καινούρια προϊόντα και συνταγές, εισάγοντας και εναλλακτικά συστατικά όπως φύκια, έντομα κτλ.

Διάσημοι chef και food designers σε συνεργασία με FabLabs, ή μεγάλες εταιρίες τρισδιάστατης εκτύπωσης έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν 3D Printing στα εντυπωσιακά τους πιάτα, δουλεύοντας με ακρίβεια, χωρίς κανένα περιορισμό στη δημιουργικότητά τους και επιταχύνοντας την παραγωγή τους (Paco Morales – Robots in Gastronomy,  Mateo Blanch- Fab Lab Maastricht και άλλοι).

Έχετε φυτέψει ποτέ μανιτάρι μέσα σε μπισκότο;

Πρόσφατα, στην Expo του Μιλάνο 2015, η Barilla, μετά από διαγωνισμό καινούριων σχημάτων με 216 συμμετοχές από 20 χώρες, σε συνεργασία με την εταιρία TNO αποκάλυψαν τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα μακαρόνια τους, δημιουργώντας νέες προκλήσεις στον ήδη πλούσιο χώρο της μορφοποίησης μακαρονιών.

Οι επισκέπτες των εξοπλισμένων με 3D Printer εστιατορίων θα μπορούν να φέρουν το τρισδιάστατο σχέδιό τους σε ένα USB και μέσα σε λίγα λεπτά να απολαμβάνουν στο πιάτο τους μακαρόνια στο σχήμα που σχεδίασαν π.χ. για να γιορτάσουν μια ξεχωριστή περίσταση ή απλώς για να εντυπωσιάσουν τους συνδαιτυμόνες τους.

Το μακαρόνι-τριαντάφυλλο που ανοίγει κατά τη διάρκεια της βράσης

Το πλεονέκτημα του να έχουμε ένα 3D Printer φαγητού στο σπίτι μας είναι ότι θα μπορούμε εύκολα και ξεκούραστα να εκτυπώσουμε το πιάτο μας, όσο ασχολούμαστε με κάτι άλλο, ή να διακοσμήσουμε το χειροποίητο φαγητό μας με ονόματα, αγαπημένα σχήματα, 3D μοτίβα κλπ. παρακάμπτοντας το ζαχαροπλάστη και τον food designer.

Το μέγεθος ενός οικιακού τρισδιάστατου εκτυπωτή είναι περίπου 40x50x50 εκ. και είναι σχετικά οικονομικός. Αυτό που ανεβάζει το κόστος της διαδικασίας είναι οι κάψουλες τροφής.

Οι κάψουλες τροφής της Bocusini

Πέρα από την αισθητική παρέμβαση στο γεύμα, που δικαιολογημένα μπορεί να θεωρηθεί  Πρόβλημα του Πρώτου Κόσμου, η εισαγωγή του 3D Printing στο φαγητό συνεισφέρει στη βελτίωση της καθημερινότητας συγκεκριμένων ομάδων ασθενών και ηλικιωμένων που δεν μπορούν να καταπιούν. Οι ομάδες αυτές είναι αναγκασμένες να τρώνε πολτοποιημένα φαγητά κάθε μέρα. Με το χρόνο, λόγω της ίδιας εικόνας φαγητού, παρουσιάζουν άρνηση στη σίτιση. Μέσω του 3D Printing μορφοποιείται η πολτοποιημένη τροφή σε διαφορετικά σχήματα ανανεώνοντας το ενδιαφέρον τους κι  εμπλουτίζοντας το γεύμα με τις απαραίτητες βιταμίνες. 

Επίσης η εφαρμογή της τρισδιάστατης εκτύπωσης στο φαγητό είναι πολύ χρήσιμη σε περιοχές με δύσκολη τροφοδοσία, όπως σε αποκλεισμένες εμπόλεμες ζώνες και σε περιοχές με προβλήματα σίτισης. Πέρα από την ανάταση της ψυχολογίας, όταν θα μεγαλώσει η κλίμακα των τρισδιάστατων εκτυπωτών φαγητού θα μπορούν να σιτίζονται μεγάλες ομάδες ανθρώπων, με κάψουλες που θα έρχονται από μακριά, γρήγορα, εύκολα και χωρίς να περισσεύει πρώτη ύλη (αυτό είναι ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα, γενικά με το 3D printing χρησιμοποιείς ακριβώς όση ποσότητα χρειάζεσαι)…

…και φυσικά στο Διάστημα! Η NASA κάνει έρευνες για το πώς θα μπορούσε μέσω του 3D Printing  να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των αστροναυτών. Σε ένα ταξίδι που μπορεί να κρατήσει για χρόνια, οι τροφές επιλέγονται πριν το διαστημόπλοιο αφήσει τη Γη, αποδομούνται στα συστατικά τους κι αναδομούνται την ώρα του φαγητού. Με τη χρήση ενός 3D Printer, η σύνθεση θα μπορούσε να εξατομικευθεί, έτσι ώστε να διατηρηθεί το ενδιαφέρον του πληρώματος για τροφή και το φαγητό να ετοιμαστεί στον ελάχιστο χρόνο προετοιμασίας, χωρις να είναι αναγκαία η ενασχόληση του πληρώματος και με τα λιγότερα δυνατά απόβλητα.

Εκτυπώνοντας τροφή στο διάστημα

Το πόσο μακριά θα φτάσει το Food 3D Printing εξαρτάται από την φαντασία και την περιέργεια του ανθρώπου, από το πώς οι τροφές θα μπορούν να πολτοποιηθούν χωρίς να χάνουν τα θρεπτικά τους συστατικά, και το πώς οι συσκευασίες τους θα μπορούν να διατηρήσουν την ποιότητα της πρώτης ύλης διασφαλίζοντας τη γεύση και την καλή κατάσταση του τελικού αποτελέσματος.

Που να φανταστούν οι Μάγιας που καλλιεργούσαν κακάο το 400 μ.Χ. ότι 16 αιώνες μετά τα σοκολατάκια θα ήταν τρισδιάστατες εκτυπώσεις;

Το Διάστημα είναι μια δύσκολη περίπτωση, ίσως μακρινή, αλλά η ημέρα που θα μας περιμένει ένα έτοιμο πρωινό σχεδιασμένο από τον αγαπημένο μας chef μπορεί να μην είναι και τόσο μακριά…